هم خونی و اثر آن بر صفات تولیدی گوسفند زندی ایران

چکیده در مطالعه حاضر، ضرایب هم خونی گوسفندان زندی مرکز اصلاح نژاد خجیر مورد بررسی قرار گرفت. میانگین ضریب هم خونی براساس سال پایه 1370، 05/1 درصد برآورد شد. دراین شجره، پایین بودن ضریب هم خونی گله می تواند ناشی از نامعلوم بودن شجره برخی حیوانات (حدود 23 درصد)، و تا حدی ممانعت از آمیزش های خویشاوندان نزدیک باشد. از کل حیوانات شجره حدود 25 درصد آن ها هم خون بوده و متوسط ضریب هم خونی آن ها 21/4 درصد بود. همچنین حدود 17 درصد مادرها هم خون بوده و ضریب هم خونی آن ها 86/4 درصد بود. بالا بودن این ضریب نشان می دهد که حیوانات خویشاوند نزدیک به عنوان والد مادر انتخاب شده اند. در شجره حاضر، حیوانات نر2784 راس و حیوانات ماده 3261 راس از کل جمعیت را تشکیل می دادند. میانگین ضریب هم خونی آنها به ترتیب 15/1 و 97/0 درصد بود. از 1508 راس حیوان هم خون جمعیت گوسفندان زندی مرکز اصلاح نژاد خجیر، 705 راس نر و 803 راس ماده بوده، میانگین ضریب هم خونی آنها به ترتیب، 53/4 و 93/3 درصد بود. در شجره مورد بررسی، 89/82 درصد بره ها یک قلو، 43/16 درصد دو قلو و 20/0 درصد سه قلو بوده، میانگین ضریب هم خونی آنها در کل جمعیت به ترتیب 99/0، 47/1 و صفر درصد و در جمعیت هم خون 07/4، 75/4 و صفر درصد بود. این نتایج نشان می دهد که بره های دو قلو، متوسط هم خونی بیشتری از بره های یک قلو داشتند. بررسی میزان هم خونی بره ها در سطوح مختلف سن مادر نشان می دهد که میانگین ضریب هم خونی بره های متولد شده از این مادران با افزایش سن مادر بطور کلی کاهش می یابد هرچند که دارای نوسانات زیادی هم می باشد. بالاترین میزان میانگین هم خونی (86/1 درصد) مربوط به بره های متولد شده از مادران با 3 سال سن و کمترین مقدار(24/0 درصد) مربوط به بره های متولد شده از مادران با 10 سال سن است. این نشان می دهد که احتمال متولد شدن بره های هم خون از میش های دو و سه ساله بیشتر از میش های مسن تر است. اثر هم خونی در جمعیت گوسفندان زندی، با در نظر گرفتن ضرایب هم خونی حیوان و مادر به عنوان متغیر کمکی در مدل برای هر صفت تولیدی بررسی شد. صفات تولیدی مورد مطالعه شامل وزن های تولد، 3ماهگی، 6 ماهگی، 9 ماهگی، 12 ماهگی و 18 ماهگی بود. ضرایب تابعیت این صفات از هم خونی فرد، به ترتیب 42/8-، 8/29-، 97-، 8/84-، 2/107- و 332- گرم بوده و ضرایب تابعیت آنها از هم خونی مادر، به ترتیب 45/10-، 45-، 3/64-، 8/55-، 7/88- و 113- گرم برآورد شد. تفاوت بین ارزش های اصلاحی برآورد شده از دو مدل با و بدون در نظر گرفتن هم خونی بره و مادر به عنوان متغیر کمکی، با افزایش درصد هم خونی افزایش داشت. این تفاوت بین حیوانات نر اندکی کمتر از حیوانات ماده بود. افزایش تفاوت بین ارزش های اصلاحی برآورد شده در نتیجه افزایش هم خونی در جمعیت تحت مطالعه نشان می دهد که در نظر نگرفتن ضریب هم خونی در مدل ارزیابی حیوانات، چنانچه مقدار آن بالا باشد، منجر به اریبی برآوردها شده و رتبه حیوان را تغییر خواهد داد. واژگان کلیدی: هم خونی، پسروی هم خونی، گوسفند زندی و صفات تولیدی